Schnitger en Freytag

Tot 1785 had Hinsz het onderhoud van het orgel. Hiertoe moest hij twee maal per jaar naar Kampen komen. Als vergoeding ontving hij van 1744 tot 1753 75 gulden per jaar, in 1754 en 1755 100 gulden en van 1766 tot 1785 113 gulden en 10 stuivers. In 1786 ontstond een plan om het orgel in de Bovenkerk met een vrij Pedaal uit te breiden. Vermoedelijk hing een en ander samen met de omstandigheid dat beroemde organisten als Abt Vogler, N.A. Knock en J.G. Nicolai (organist van de Grote Kerk te Zwolle) kort tevoren het orgel hadden bespeeld. Alle drie hadden zij de opvatting verkondigd dat het zeer gewenst was dat het orgel zou worden voorzien van een vrij Pedaal, “waardoor dit Orgel zou kunnen gebragt worden tot dien trap van volmaaktheid, dat het voor geene der meest beroemde Orgelen in dit Gemeenebest zou behoeve te wyken”.

Bestek van Schnitger en Freytag (1788)

Op 5 augustus 1788 werd met de orgelmakers EC. Schnitger jr. en H.H. Freytag te Groningen een bestek opgemaakt. Schnitger, de stiefzoon van Hinsz en Freytag, Hinsz’ meesterknecht, hadden het bedrijf van Hinsz na diens overlijden in 1785 als compagnons overgenomen. Daarbij dreef de zaak vooral op de kwaliteiten van Freytag. Schnitger jr. heeft nooit bekend gestaan als een gerenommeerd orgelmaker. In het bestek werden de volgende werkzaamheden beschreven:

1. Voor het nieuw aan te brengen Pedaal, zou een nieuwe sleepwindlade worden gemaakt met daarop de volgende stemmen:

   – Subbas 16′ (het eerste octaaf van hout).
   – Octaaf 8′
   – Gedakt 8′
   – Octaaf 4′
   – Roerquint 6′
   – Bazuin 16′
   – Trompet 8′
   – Comet 4′

2. Er zou een pedaalklavier van 27 toetsen (C – d’) komen.
3. De windkanalen van het Rugpositief zouden worden verlegd en de afsluiting en tremulant zouden worden verplaatst.
4. Manuaal en Pedaal zouden worden gekoppeld.
5. Er zou een extra-ventiel of -afsluiting komen.
6. Ter verbetering van het gehele werk zou op het Rugwerk een nieuw register Fagot 16′ worden geplaatst in plaats van de Dulciaan 8′.
7. De Dulciaan 8′ zou vervolgens worden geplaatst op een Borstwerklade, die gekoppeld kon worden aan het Bovenklavier.
8. Het “oude werk” zou worden schoongemaakt.
9. De kosten zouden 2.900 gulden bedragen.

Op 16 augustus 1788 werd het bestek goedgekeurd door J.W. Lustig, organist van de Martinikerk te Groningen. In de periode dat het orgel van de Bovenkerk wegens de verbouwing niet kon worden bespeeld, werd, tot vermaak van de burgerij, eenmaal per week het orgel in de Broederkerk bespeeld door de organist van de Bovenkerk, Cornelis Buys.